Maaş zammı ne kadar olmalı?

Yıl sonu enflasyon oranı üzerindeki tartışmalar sürerken, İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerdeki gıda, enerji, ulaşım, barınma ve eğitim alanındaki fiyat artışları adeta zincirleme etki yaratıyor. Türk-İş’in yayımladığı son raporlar ise Türkiye’deki ekonomik dengelerin, telaffuz edilen maaş artışlarıyla telafi edilemeyecek noktaya geldiğini gösteriyor. Türk-İş’in yayımladığı verilerin yanı sıra, TÜİK’in açıkladığı fiyat endeksleri de, geçim derdinin sadece düşük gelirli kesimlerin değil, geniş bir kitlenin sorunu haline geldiğini işaret ediyor. Türk-İş'in yayımladığı son “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırması verilerinde, açlık sınırının 28 bin 412 TL’ye, yoksulluk sınırının ise 92 bin 547 TL’ye çıktığı vurgulanıyor. Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti 36 bin 984 TL olarak hesaplanırken, mevcut veriler ise tek başına yaşayanların bile asgari ücretin yaklaşık 1.5 katı gelir elde etmesi gerektiğini gösteriyor.

FİYATLAR ARTIYOR

Türk-İş’in raporunda dikkat çeken verilerin başında ise gıda için yapılması gereken asgari harcama tutarları oluşturuyor. Verilere göre gıda fiyatlarındaki 12 aylık değişim oranı yüzde 39.06, yıllık ortalama artış ise yüzde 40.22 olarak dikkat çekiyor. Gıda enflasyonunun Ekim ayında aylık bazda yüzde 3.41 arttığı, yıllık artışın ise yüzde 34.87 olduğu da vurgulanıyor. Öte yandan TÜİK verileri de Ekim ayında gıda fiyatlarının en fazla artan kalemlerin başında geldiğini ortaya seriyor. TÜİK'e göre taze sebze fiyatları bir ayda yüzde 13.8 artarken, kakaodaki artış oranı ise yüzde 11.4 olarak göze çarpıyor. Verilere göre makarnadaki artış oranı yüzde 7.8, pirinçteki artış yüzde 6.9, yumurtada yüzde 6.3, kuru baklagillerde yüzde 6.2, balık ürünlerinde yüzde 5.6'lık artış söz konusu.

GIDADA MALİYET SORUNU

Bir başka önemli nokta da gıda fiyatlarındaki artışın kalıcı hale gelmesi. Uzmanlar, temel gıda ürünlerinde yaşanan bu sürekli artışın hem üretim maliyetlerinden hem de tarımsal arzın düşmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Kuraklık, iklim değişikliği, girdi maliyetleri ve ithalat bağımlılığı Türkiye’nin gıda fiyatlarını doğrudan etkiliyor. Özellikle mazot ve gübre fiyatlarındaki yükseliş, çiftçinin üretimden çekilmesine yol açarken; bu da gıda arzını daraltarak fiyatları yukarı çekiyor.

YÜZDE 40'IN ALTI OLMAZ

Ekonomist Uğur Civelek ise maaş zammı içi dillendirilen yüzde 20-25 oranlarının günü geçirmek olduğunu belirtirken, "Merkez Bankası’nın önümüzdeki yıl enflasyon hedefi yüzde 16. Bu oranın yüzde 10 üzerinde zam yaparak göz boyanacaktır. Geniş kesimler halen yoksulluk sınırının altında. Konuşulan oran ise adeta lütuf veriliyormuş gibi sunuluyor. Türkiye'de 2026'daki gerçek enflasyon yüzde 40’ın altına inmeyecek. Türk ekonomisi iyiye gitmiyor.
Orta sınıf eridi. Orta sınıfın eridiği ülkelerde ekonomi dikiş tutmaz" dedi.

YÜZDE 40 BİLE KURTARMAZ

Kamuoyu Araştırmacısı Volkan Tebrizcik de orta sınıfın giderek eridiğini belirtirken, "Yoksulluk sınırına yaklaşanların sayısı her ay artıyor. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre bireysel kredi borçları ve kredi kartı borçları son bir yılda yüzde 45 artış gösterdi. Asgari ücretle çalışanların yanı sıra, beyaz ve mavi yakalılara yapılacak yüzde 20, 25 arası zam senaryoları alım gücünü daha da eritecektir. Örneğin maaşlara yüzde 40 zam yapılsa bile 30 bin 945 TL’ye çıkan gelir, yalnızca açlık sınırının biraz üzerinde kalıyor" ifadesini kullandı.