'Artık saniye' uygulaması bitiyor

Küresel zaman işleyişinden sorumlu olan Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu (BIPM), Fransa'daki bir konferansta bir araya gelen bilim insanları ve hükümet temsilcilerinin artık saniyeleri 2035'e kadar rafa kaldırmak için oy kullandığını söyledi.

Artık yıllara benzer şekilde, tam atomik saat ile Dünya'nın daha yavaş dönüşü arasındaki farkı telafi etmek için son yarım yüzyılda saatlere periyodik olarak artık saniyeler eklendi. 

Atomlardaki elektronlar belirli enerji seviyelerinde bulunuyor ve enerji soğurarak ya da enerji yayarak bu seviyeler arasında geçiş yapıyor. Atom saatleri, frekans standardı olarak atomlar tarafından yayılan fotonların frekanslarını kullanan saatlere deniliyor ve bu saatler günümüzün en hassas zaman ölçme aletlerini oluşturuyor. Atomik saatlerin 3 milyon yılda 1 saniye hata yapmalarının ihtimali ise sadece yüzde 22,522... 

Ancak, artık saniyelerin çoğu insanlar için fark edilmezken, uydu navigasyonu, yazılım, telekomünikasyon, ticaret ve hatta uzay yolculuğu gibi kesin ve kesintisiz zaman akışı gerektiren sistemlerde sorunlara neden oldu.

Bununla birlikte, 1972 yılından bu yana tüm dünyada standart olarak kabul edilen Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC), ortalama her 21 ayda bir ayarlanıyor. Uygulamanın yürürlüğe girdiği 50 yıllık süre boyunca  27 artık saniye eklendi.

Diğer taraftan, Dünya'nın dönüşünün yavaşlamasıyla oluşan bu artık saniyenin UTC'ye eklenmesi, bu sistemi kullanan altyapı için bugüne kadar bazı ciddi sorunlara yol açtı. Örneğin Cloudflare, 2017 yılında tam gece yarısında yaşadığı devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak açıkladı. 2012 yılında ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare gibi dev siteler bu nedenle çöktü.

Dünyanın saatlerini ayarladığı uluslararası kabul görmüş standart olan Eşgüdümlü Evrensel Zaman'dan  (UTC) sorumlu olan Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu'nun (BIPM)  59 üye ülkesi ve diğer taraflar, Paris'in batısındaki Versailles Sarayı'nda yaklaşık dört yılda bir düzenlenen Ağırlıklar ve Ölçüler Genel Konferansı'nda 2035 yılına kadar artık saniye eklemeyi durdurma kararı aldı.

BIPM'nin zaman departmanı başkanı Patrizia Tavella, "tarihi kararın" "halihazırda düzensiz artık saniyelerin neden olduğu kesintiler olmadan saniyelerin sürekli akışına" izin vereceğini söyledi.

Tavella, "Değişiklik 2035'te veya öncesinde etkili olacak. Rusya karara karşı oy kullandı ve artık saniyelerin atılmasını 2040'a kadar ertelemek istediğini bildirdi. Diğer ülkeler 2025 veya 2030 gibi daha hızlı bir zaman çerçevesi çağrısında bulundu. Bu nedenle 2035 yılınsa uzlaştık" dedi. 

Artık saniye, Eşgüdümlü Evrensel Zaman'a (UTC) göre tek bir saniyenin ayarlanması ile meydana geliyor. Bilim insanlarının bildirdiğine göre, atomik saatler tarafından ölçülen inanılmaz derecede hassas Uluslararası Atom Saati (TAI) ile Dünya'nın dönüşüne bağlı kesin olmayan gözlemlenen Güneş Zamanı (UT1) arasında fark bulunuyor.

Bu iki kavramının birbiri ile eşleştirilmesi durumunda artık saniye ortaya çıkıyor. Greenwich Ortalama Saati (GMT) ile uyumlu UTC zaman standardı, astronomi de dahil olmak üzere küresel zaman işleyişi için yaygın olarak kullanılıyor. Araştırmacılar, birkaç yılda bir eklenen artık saniye olmasaydı, UTC'n,n Dünya'nın dönüş hızıyla aynı hizada olmayacağını söylüyor.