Hangi uyuşturucu testi ne zaman pozitif çıkar?

Son zamanlarda ünlü isimlerin anıldığı uyuşturucu operasyonları gündemde.

Geçen aylarda 19 ünlü isimle başlayan operasyonlarda bu isimlerin kan ve saç örneklerine ilişkin adli tıp raporları sosyal medyada paylaşılırken geçen hafta da aralarında ünlü gazetecilerin olduğu isimlere uyuşturucu testi yapıldı.

Peki, uyuşturucu madde kullanımının tespit edilmesi için neden kan ve saç testi yapılıyor; bu testlerin farkı ne?

Oksijen'den Esen Dolma, Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı'ya sordu.

Trafik denetiminde tükürük testi yapılır

Uyuşturucu maddeler tükürük, idrar, kan ve saç testleri sonucunda tespit edilebiliyor. Fakat Hancı, bu testler arasında belirgin farklar bulunduğunu söylüyor. Örneğin tükürük testleri genellikle yakın zamanlı kullanımı gösteriyor.

Tükürük testinde kullanılan madde miktarından ziyade "var/yok" şeklinde daha basit sonuçlar alınıyor.

Hancı, ağız içinden çubukla sürüntü alınarak yapılan tükürük testinin nispeten kolay olması ve yakın zamanlı kullanımı göstermesi nedeniyle genellikle trafik denetimlerinde kullanıldığını söylüyor.

Eroin 2-4, esrar 1-3 gün idrarda kalır

İdrar testleri ise kullanılan maddeye göre değişmekle birlikte yaklaşık üç günlük kullanım hakkında bilgi veriyor.

İdrar testlerinin de nispeten ucuz ve hızlı olduğunu söyleyen Hancı, "İdrarda, kullanılan uyuşturucunun metabolit dediğimiz atık ürünleri saptanıyor. Net olmamakla beraber eroin 2-4 gün, esrar 1-3 gün, kokain 12-48 saat idrarda kalmaktadır.

Bu süreler geçtikten sonra verilen idrar testi negatif çıkar. Bu nedenle testin sonucunun negatif gelmesi o kişinin madde kullanmadığı anlamına gelmez" diyor.

Kan testi idrara göre daha güvenilir

Bununla birlikte bonzai gibi sentetik maddeler ile tiner, bali, çakmak gazı gibi uçucu maddelerin idrar testiyle analizinin ise son derece güç olduğunu ekliyor.

Diğer taraftan Hancı, kan testinin idrar testine göre yanılma ve yanıltma payının daha az olduğuna da dikkat çekiyor. "Fakat güvenilir sonuçlar vermesi için bunun da madde kullanımından çok kısa bir süre sonra yapılması gerekir."

Saç testi kronik kullanıcılarda pozitif çıkar

Peki, saç testlerinin farkı ne derseniz onu da şöyle açıklıyor Hancı: "Kan karaciğer, böbrekler ve akciğerler aracılığıyla devamlı temizleniyor. Saçın böyle bir temizlik mekanizması yok. Düşene kadar içindeki zehirle kalıyor.

Bu nedenle de saatler için kan testi, geçen hafta içinde kullanılıp kullanılmadığının tespiti için idrar testi, yaklaşık son 3 ayda kronik bir kullanım olup olmadığının tespiti içinse saç testi yapılır. Saç testi genellikle kronik kullanıcılar için pozitif çıkar."

Saç numunesinde yapılan analizler ise maddesine göre 3 ila 4 ay içinde kullanıma dair bilgi veriyor. Hancı alınacak saç örneğinin en az 2 cm uzunluğunda olması gerektiğini söylüyor.

İlaç kötüye kullanımı da olabilir

Yapılan testlerde uyuşturucu maddelerin yanı sıra tıbbi ilaç etken maddelerine bakıldığını da söyleyen Hancı durumu şöyle anlatıyor:

"Bu maddeler bir ilacın tedavi amacını gerçekleştiren etkili maddesidir. Bir ilaç, bir veya birden fazla etken madde içerebilir. Uyuşturucu ve psikotrop maddelerin yer aldığı ilaçlar kırmızı ve yeşil reçetelerle alınmaktadır. Bu nedenle bunların tespiti, eğer tanılı bir hastalık yoksa ilaç kötüye kullanımını gösterir. Madde bağımlısı olanlar kullandıkları uyuşturucuları bulamayınca bu ilaçlarla ikame etmektedirler."